Het Kunduz akkoord. Een nieuwe politiek wordt zichtbaar

Contouren van beoefenen van nieuwe politiek worden zichtbaar, hoe kunnen we daar verder vorm aan geven?

Het Kunduz akkoord, contouren van beoefenen van nieuwe politiek worden zichtbaar, hoe kunnen we daar verder vorm aan geven?
In de week van 23 april viel het kabinet Rutte, en werd vervolgens binnen 48 uur alsnog een akkoord gesloten door vijf partijen over ingrijpende bezuinigingen. Dit akkoord is met opluchting in het land ontvangen. Misschien heeft deze opluchting wel te maken met het feit dat contouren van het beoefenen van een nieuwe politiek zichtbaar worden. Een politiek gebaseerd op samenwerking, waarbij korte termijn belangen verbonden worden met een lange termijn visie. Waarbij leiderschap een nieuwe dimensies blijkt te hebben.
In 2008 schreef ik samen met Lisette Schuitemaker in een artikel (“Elke politieke partij heeft gelijk”) in Trouw dat de tijd rijp was voor een politiek waarin het concept van de lijn met links, midden en rechts vervangen wordt door een cirkel. In deze cirkel staan diverse politieke partijen, voor een manier van kijken naar een vraagstuk in het midden. We beargumenteerden dat dialoog en samenwerking een beter resultaat opleveren dan strijd.
Deze blog gaat over het voortbouwen op het succes van het Kunduz akkoord…. Er wordt een kans zichtbaar om in plaats van een traditioneel verkiezingsdebat tussen lijsttrekkers een verkiezingsdialoog organiseren…waarbij echt geluisterd wordt naar elkaar en gezamenlijk nieuwe inzichten ontwikkeld worden. Dan kunnen we stemmen op de partij wiens geluid we krachtiger (via meer kamerleden) willen horen. De noodzaak om zo’n sprong in aanpak te maken is groot gezien de vragen van deze tijd….. lees meer….

Wat is een verklaring van de opluchting:
In de diverse media zijn reconstructies gemaakt van wat er aan de onderhandelingstafels is gebeurd in 48 uur. Ik wil daar graag een aantal interessante elementen bij belichten waarin het op een nieuwe manier beoefenen van politiek zichtbaar wordt:
– Onderhandelen is co-creëren geworden: op basis van uitgangspunten/hoekstenen konden partijen
meedoen: de nullijn voor ambtenaren, een btw-verhoging, voldoen aan de Europese norm van 3% en het openbreken van het pensioenakkoord. Onderhandelen wordt co-creëren als je de verschillende belangen van partijen expliciteert, en daar rekening mee houdt en vandaar uit gefocust bent op het doel. Macht krijgt op deze wijze een gepaste plek. Ook een interessant gegeven is dat hierbij werd doorgebouwd op de resultaten van zeven weken onderhandelen, en niet opnieuw werd begonnen. Zoals het zich laat aanzien besloten op basis van deze uitgangspunten/hoekstenen, de SP en PvdA om niet mee te onderhandelen. De kunst is zo met elkaar om te gaan, dat een partij altijd nog op een later moment aan kan haken. Zo kun je wel stap voor stap beweging maken; op basis van gedeelde uitgangspunten ga je vervolgens verder invullen.
– Inhoudelijk is het willen voldoen aan de Europese begrotingsnorm van drie procent een belangrijk gegeven. Natuurlijk is de precieze norm van drie procent arbitrair, belangrijker is dat er een gezamenlijk commitment was bij de vijf partijen, voor een realistische begrotingspolitiek die ervan uit gaat dat het belangrijk is om als economie en als land met beide benen op de grond te blijven staan. Dat is belangrijk omdat daarmee een antwoord gegeven wordt op ongewenst beleid wat “bubbels” mogelijk maakt, zoals in de huizenmarkt en in de financiële wereld.

– Juist in de invulling van een aantal bezuinigingsmaatregelen wordt gezocht naar het optimum van wat redelijk is voor iedereen en goed is voor Nederland. Daarbij vallen verschillen tussen links en rechts weg. Opvallend was o.a. de reactie van Asscher, die zich onthield van een oordeel over hoe het akkoord politiek tot stand was gekomen, maar op inhoud aangaf blij te zijn dat de bezuinigingen voor het passend onderwijs en persoonsgebonden budget van de baan zijn.- Het proces van het tot stand komen van het akkoord lijkt een voorbeeld van nieuw Leiderschap: betrokkenen hebben een hoog gevoel voor urgentie: het landsbelang, het momentum wordt gebruikt in verband met de deadline van Brussel dat voor het einde van de maand wilde weten hoe de 3% norm gehaald wordt. De verantwoordelijken Rutte en De Jager in een dienende rol. Ego’s lijken niet in de weg te hebben gezeten. De nieuwe, dienstbare Leider: een vakman/-vrouw, gericht op het hogere doel, die in een faciliterende rol de co-creatie van de groep mogelijk maakt en energie vrijmaakt zodat ieder zijn bijdrage kan leveren.
Hoe kan op deze kansrijke situatie worden voortgebouwd?
De betrokkenen hebben duidelijk gemaakt in de week voor Koninginnedag, dat er met een gezamenlijk besef van de grote uitdagingen van dit moment, bereidheid is om er samen de schouders onder te zetten, en dat hele grote stappen in korte tijd mogelijk zijn.
Dat smaakt naar meer….
Afgelopen week zei Frits Wester van de politieke redactie van RTL op de TV, dat er op dit moment wordt nagedacht over een nieuwe manier van voeren van verkiezingsdebatten.
Zou het niet interessant zijn als deze debatten deze keer een andere vorm hebben, en niet de vorm van een debat (vechten met woorden), maar van een dialoog?(dia-logos: verschillende zienswijzen op). En dat politici, wetenschappers, ondernemers en burgers met elkaar in dialoog gaan over uitgangspunten hoe een aantal fundamentele vragen van deze tijd aangepakt kunnen worden. Bijvoorbeeld in de economie/de financiële wereld, de gezondheidszorg, het milieu. Iedere avond wordt een ander onderwerp besproken. Ik zie gesprekken voor me, bijvoorbeeld voorgezeten door Herman Wijffels, waarbij echt geluisterd wordt naar elkaar, waar verschillende zienswijzen uitgewisseld worden, en waar onder het toeziend oog van de camera’s wij als kiezers meekijken met de vraag: welke zienswijze van welke politieke partij wil ik extra gewicht geven door er mijn stem aan te geven. Dat lijkt me heel spannende televisie om naar te kijken. Omdat de dialogen live worden uitgezonden, kunnen we precies volgen als kiezer wat er gebeurd.
Wat zou het een belangrijke stap in bewustzijnsgroei voor alle betrokkenen, deelnemers, toeschouwers, kijkers kunnen opleveren als er om te beginnen één avond voor 12 september georganiseerd wordt, bijvoorbeeld in de Rode Hoed. Waarin lijsstrekkers met deskundigen, met publiek onder het toeziend oog van de camera’s in dialoog stilstaan bij de vraag wat er aan de hand is in de wereld, met de crisis op diverse terreinen: financiën, economie, de gezondheidszorg, de politiek, de energie, de opwarming van de aarde, het wereldvoedselvraagstuk. Gezamenlijk kan onderzocht worden wat gemeenschappelijke uitgangspunten kunnen zijn voor een aanpak op al deze terreinen. Net als met het Kunduz akkoord is dit het moment om met elkaar een politiek vorm te geven die uitgaat van eenheid en waar strijd een gepaste plek heeft….
6 mei 2012 Peter van der Vliet. Peter is partner van THP (www.thp-partners.nl) en actief in het Center for Human Emergence (CHE), (www.humanemergence.nl )